Rơ Le Nhiệt Là Gì? Cấu Tạo Kí Hiệu Rơ Le Nhiệt

Để các thiết bị điện có thể an toàn hoạt động ổn định ngay sau khi hệ thống điện xảy ra tình trạng quá tải, thì người dùng sẽ lắp đặt rơ le nhiệt để giải quyết cho vấn đề đó. Vậy khái niệm rơ le nhiệt là gì? Cấu tạo, nguyên lý hoạt động của chúng ra sao? Cách chỉnh rơ le nhiệt như thế nào cho đúng và không gây nguy hiểm? Tất cả thắc mắc sẽ được giải đáp trong bài viết dưới đây!

Rơ le nhiệt là gì? 

– Rơ le nhiệt (hay còn được gọi là relay) là một loại thiết bị có khả năng đóng, ngắt mạch điện tự động khi dòng điện có dấu hiệu không ổn định hoặc quá tải. Thiết bị này hoạt động khi dòng điện chạy qua tăng mạnh đột ngột làm cho các thanh kim loại bị đốt nóng khiến chúng bị giãn nở từ đó bảo vệ được các thiết bị điện khi nguồn điện xảy ra sự cố.

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của rơ le nhiệt

1. Cấu tạo relay nhiệt

Cấu tạo của rơ le nhiệt bao gồm các bộ phận sau:

(1) Đòn bẩy 

(2) Tiếp điểm thường đóng

(3) Tiếp điểm thường mở

(4) Vít chỉnh dòng điện tác động

(5) Thanh lưỡng kim

(6) Dây đốt nóng

(7) Cần gạt

(8) Nút phục hồi

2. Nguyên lý hoạt động rơ le nhiệt

Sự thay đổi nhiệt độ của dòng điện làm cho relay nhiệt hoạt động. Cụ thể:

– Khi dòng điện trong hệ thống đột ngột tăng mạnh ( quá tải) sinh ra một nhiệt lượng tác động lên tấm kim loại bên trong của rơ le nhiệt bị đốt nóng và giãn nở. Hiện tượng này có thể xảy ra được là do phiến kim loại ở bên trong relay nhiệt được làm từ hai thanh kim loại có độ giãn nở khác nhau. Thanh thứ nhất được làm từ thành phần ( Fe chiếm 64% và Niken chiếm 36%) nên sẽ có hệ số giãn nở nhỏ hơn . Thanh kim loại số hai được làm từ thành phần chứa ( đồng thau hoặc thép Cr – Ni) có chỉ số giãn nở cao hơn thanh thứ nhất khoảng 20 lần.

– Khi điện áp trong hệ thống điện có sự thay đổi đột ngột, lúc này nhiệt độ trong dây dẫn cũng tăng lên và tác động lên thanh thép kép của rơ le nhiệt. Thanh kin loại thứ hai có chỉ số giản nở lớn nên sẽ bị uốn theo chiều của thanh kim loại thứ nhất có chỉ số giãn nở nhỏ hơn, cần gạt lò xo sẽ bị đẩy co lại và làm hệ thống tiếp điểm phụ chuyển đổi.

– Để rơ le có thể làm việc trở lại bằng cách phiến kim loại ở trạng thái nhiệt độ bình thường và kéo cần reset của rơ le nhiệt. 

Phân loại các loại rơ le nhiệt

Rơ le nhiệt trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại khác nhau, chúng phân theo các tiêu chí như:

– Phân loại theo cấu tạo của rơ le nhiệt:  rơ le hở và rơ le kín.. 

– Phân loại theo nhu cầu sử dụng loại một cực & hai cực.

– Phân loại theo phương thức hoạt động: loại đốt nóng trực tiếp, gián tiếp & loại hỗn hợp. 

Sau đây, là một số loại rơ le nhiệt phổ biến trên thị trường, cùng tìm hiểu ngay nhé:

Rơ le nhiệt 1 pha

Relay nhiệt 1 pha được sử dụng cho các thiết bị sử dụng điện 1 pha có mức điện áp 220V như đối với các thiết bị sử dụng điện trong gia đình. Chúng có nhiệm vụ bảo vệ, giám sát hệ thống điện khi xảy ra sự cố quá tải hay ngắn mạch.

Rơ le nhiệt 3 pha

Relay nhiệt 3 được sử dụng nhiều trong hệ thống điện tại các khu công nghiệp, xưởng sản xuất dùng điện lưới 3 pha, giúp bảo vệ hệ thống điện áp có công suất lớn như: từ 3Kww, 4Kw, 4.5Kw. Từ đó, giúp bảo vệ an toàn cho các động cơ điện trong quá trình hoạt động, và luôn sẵn sàng ngắt mạch khi nguồn điện lưới quá tải làm chập cháy động cơ sử dụng điện.

Rơ le nhiệt đốt nóng trực tiếp

Cách hoạt động của loại relay này đó là cho dòng điện trực tiếp đi qua tấm kim loại làm nó giãn nở khi có nhiệt sinh ra. Đặc điểm của loại relay này là có cấu tạo đơn giản nhưng ta phải lựa chọn thanh kim loại phù hợp với dòng điện sử dụng của mình.

Rơ le nhiệt đốt nóng gián tiếp

Với loại này relay này, dòng điện sẽ không trực tiếp đi qua thanh kim loại mà sẽ đi qua phần tử đốt nóng độc lập, lúc này thanh kim loại bị uốn cong bởi nhiệt lượng sinh ra gián tiếp. Khi dòng điện định mức thay đổi, ta chỉ cần đổi phần tử đốt nóng chứ không phải đổi thanh kim loại như loại đốt nóng trực tiếp. Tuy nhiên, phương pháp này cũng gây nguy hiểm rất lớn bởi khi có sự cố quá tải xảy ra làm cho phần từ đốt nóng bị cháy, không truyền được nhiệt đến thanh kim loại gây cháy động cơ do không khí có khả năng truyền nhiệt kém. 

Rơ le nhiệt hỗn hợp

Đây là loại rơ le có tính ổn định nhiệt tương đối hơn so với 2 loại relay nhiệt trực tiếp và gián tiếp, loại hôn hợp này có thể làm việc ở bội số quá tải lớn.

Ứng dụng của rơ le nhiệt trong đời sống

Rơ le nhiệt có nhiệm vụ bảo vệ các thiết bị điện an toàn trong quá trình sử dụng khi hệ thống điện gặp sự cố quá tải hoặc tăng lên đột ngột. Lắp đặt rơ le nhiệt giúp các thiết bị động cơ và máy móc sẽ hoạt động ổn định và bền bỉ hơn, sẽ trahs được nguy cơ chập cháy trong quá trình sử dụng.

Trong hệ thống điện dân dụng, để bảo vệ an toàn cho các thiệt bị trong gia đình sử dụng được an toàn thường rơ le nhiệt được gắn kèm với cầu chì. Các thiết bị sử dụng chủ yếu trong các gia đình như bình nóng lạnh, điều hòa, bơm nước, lò sưởi, lò vi sóng,...