Aptomat Chống Giật

Những tai nạn trong điện ảnh liên quan đến người ngày càng tăng và nó có thể đưa vào hàng đầu. An toàn trong hệ thống điện cần được đưa lên trên hết. Hãy chắc chắn là hệ thống điện của bạn đã được lắp đặt Aptomat chống giật nhằm bảo vệ cho bạn cùng gia đình bạn.

1. Aptomat chống giật là gì?

Aptomat chống giật cũng có tên viết khác là Cb chống giật hay Át chống giật, Aptomat chống dòng rò, CB chống dòng rò. .. Cũng tương tự với Aptomat thường thì Aptomat chống giật có những loại sau:

• Aptomat chống giật dạng át tép RCCB (Residual Current Circuit Breaker).
• Aptomat chống giật có bảo vệ quá tải dạng át tép RCBO (Residual Circuit Breaker with Overcurrent protection).
• Aptomat chống giật có bảo vệ quá tải dạng át khối ELCB (Earth Leakage Circuit Breaker).

2. Chức năng của Aptomat chống giật và Aptomat chống dòng rò

Aptomat chống giật (CB chống giật) sẽ ngắt khi có dòng điện rò dưới mặt đất hay có tai nạn bị dòng điện giật. Ngoài ra Aptomat chống giật RCBO và ELCB cũng có chức năng giống với Aaptomat thường đó là bảo vệ hệ thống quá tải. Trong khi ấy RCCB chỉ có chức năng chống dòng rò nên cần phải phối hợp với MCB nhằm bảo vệ quá tải. RCCB + MCB = RCBO.

• Aptomat chống giật 1 pha: khi có dòng điện chạy qua 2 dây mát và lửa, nếu dòng điện này khác nhau quá một ngưỡng rò nhỏ thì hệ thống sẽ ngắt hẳn tải và không cho tải làm việc tiếp. Nhà sản xuất thường tính toán những ngưỡng rò 15mA, 30mA, 100mA, 200mA, 300mA và 500mA.
• Aptomat chống giật 3 pha: khi đo dòng điện chạy qua 3 dây pha và dây trung tính, nếu dòng điện này khác nhau quá một ngưỡng rò cố định thì dòng điện dừng.

3. Cấu tạo và nguyên lý làm việc của Aptomat chống giật và Aptomat chống dòng rò

Aptomat 1 pha chống giật: người lắp đặt cho 2 dây lửa và mát đi qua 1 biến dòng có lõi sắt hình vòng tròn, chúng là 1 chiếc biến thế lõi sắt bình thường với chỉ 1 cuộn dây điện (thường là 2 dây mát và lửa đi qua tâm dây) và cuộn thứ cấp hàng chục vòng quanh dây dẫn. Như chúng ta thấy: dòng điện xảy ra từ dây nóng đến ở dây mát (và ngược lại khi ra dây mát về điện) là đối chiều nhau, có nghĩa là từ trường biến thiên xảy ra trong lõi sắt của chuyển dòng là đối chiều nhau.

Nếu 2 dòng điện là khác nhau thì 2 từ trường biến thiên sẽ bằng nhau và điện áp ra của cuộn thứ cấp chuyển dòng = 0. Nếu điện áp qua 2 dây bị rò hoặc dòng điện trên 2 dây khác nhau do hai từ trường biến thiên tạo ra trong lõi sắt khác nhau sẽ có dòng điện cảm ứng trên cuộn thứ cấp của biến dòng, dòng điện sẽ được chuyển đến NGUỒN nhằm kiểm tra nó có lớn hơn dòng điện rò hay không? Nếu lớn hơn hoặc là 15mA thì NÓ sẽ cấp điện cho Nguồn hoặc cho lõi dẫn của Aptomat.

Nếu có dòng rò lớn hơn trăm mA sẽ không cần dùng thêm NGUỒN (do mạch điện RẤT cồng kềnh và giá cao) sẽ dùng ngay năng lượng điện từ sinh ra khi có dòng điện chạy qua các dây nhằm đóng lại aptomat.

Aptomat 3 pha 3 dây chống giật: tương tự với aptomat chống giật 1 pha thì với 3 dây pha qua tâm biến dòng.

Aptomat 3 pha 4 dòng chống giật: với aptomat chống giật 1 pha thì với 3 dây pha và dây trung tính vượt qua tâm biến dòng.

4. Các thông số kĩ thuật của Aptomat chống giật và Aptomat chống dòng rò

Aptomat chống giật hiện nay được chia ra 2 loại chính đó là: loại có một chức năng duy nhất đó là chống giật (RCCB) và loại có 2 chức năng đó là chống giật và bảo vệ quá tải ( ELCB và RCBO) . Tuỳ theo mỗi loại có thể có đầy đủ hơn các thông số kĩ thuật theo sau:

• In: Dòng điện định mức.

Vd: Aptomat chống giật dạng thanh của Mitsubishi NV 125 - SV 3P 100A 25kA 30mA có Điện trở = 100A. Khi dòng điện không ổn định và vượt quá 100A thì aptomat sẽ tác động.

• Dòng rò: Dòng rò ổn định từ của aptomat chống giật được chế tạo ở mức 15mA đến 30mA hoặc là dòng rò có thể điều chỉnh thay đổi được ở mức 100mA đến 500mA (có lẫy gạt khi chọn mức dòng rò tương ứng) . Khi dòng điện rò vượt quá mức rò nêu trên thì aptomat chống giật sẽ tác động.
• Ue: Điện áp làm việc định mức.
• Icu: Dòng cắt nhỏ mạch là khả năng chịu dòng điện lớn nhất của mạch trong 1 giây.
• Icw: Khả năng cắt dòng nhỏ mạch trong 1 đơn vị giây.
• Ics: khả năng cắt ngay khi phát hiện ra lỗi của thiết bị. Khả năng trên tuỳ thuộc ở mỗi nhà sản xuất có kỹ thuật chế tạo khác nhau. 
• AT: dòng điện tác động ( Ampe Trip)
• AF: Ampe Frame (dòng điện biên) . Ví dụ NV 250 - SV 3P 250A 36kA 30mA  và  NV 250 - SV 3P 200A 36kA 30mA đều có AF = 250A nhưng một cái sẽ tác động khi dòng vượt quá AF = 200A và một cái sẽ tác động khi dòng vượt quá AF = 250A. Thông số MT và AF cho thấy sự ổn định của điểm đóng cắt.
• Mechanical/electrical endurace: Số lần đóng cắt điện cho phép/số lần đóng cắt điện cần thiết.
    

5. Kích thước của Aptomat chống giật và Aptomat chống dòng rò

• Aptomat chống giật có kiểu dáng tương tự Aptomat thường nhưng kích cỡ tương đương hoặc lớn hơn 1 xíu.
   
• Ngoài cần gạt ON-OFF thì aptomat chống giật cũng có cả 1 phím TEST ở dưới nhằm kiểm tra liệu Aptomat có làm việc hay không.
   
• Trên một mặt aptomat chống giật có in những thông số về điện áp, dòng tải, tốc độ tác động và dòng rò. Được có các ngưỡng dòng rò 15mA, 30mA, 100mA, 200mA, 300mA và 500 mA. 6. Cách chọn Aptomat chống giật và Aptomat chống dòng rò.

6. Cách chọn aptomat chống giật và aptomat chống rò

Khi chọn Aptomat chống giật cần chú ý các yếu tố sau nhằm hạn chế lựa chọn lầm không sử dụng được:

6.1. Chọn Aptomat chống giật theo loại

Aptomat chống giật có chức năng bảo vệ quá tải (RCBO, ELCB) có thể dùng thay aptomat thường tuy nhiên do cấu trúc lớn hơn những loại trên thường có dòng cắt nhỏ mạch thấp. Sử dụng RCBO và ELCB sau aptomat thường sẽ bảo vệ hệ thống điện hiệu quả hơn. Đối với Aptomat chỉ có chức năng chống giật (RCCB) buộc phải lắp sau aptomat thường.

6.2. Chọn theo số pha và số cực

Lỗi thường gặp là chọn Aptomat chống giật 3 pha (3 cực) lắp cho hệ thống 3 pha tải kết hợp (tải 1 pha hoặc 3 pha và sử dụng trung tính) đưa khiến Aptomat chống giật bị hỏng. Đối với tải 3 pha thì phải sử dụng Aptomat chống giật 4 pha (hay thường dùng là 3 pha 4 cực hay 3P + P) .

6.3. Chọn theo dòng định mức

Đối với RCBO, ELCB chọn dòng định mức dựa trên hiệu suất sử dụng tương tự với chọn Aptomat thường. Đối với Aptomat chống giật không bảo vệ quá tải RCCB có thể chọn dòng định mức tương đương hoặc lớn hơn dòng định mức Aptomat thường lắp với RCCB.

6.4. Chọn theo dòng rò

Chọn theo dòng rò thì Aptomat chống giật thường có 3 loại: 15mA, 30mA và 100/200/500 mA. Đối với những hệ thống công nghiệp và những khu sản xuất dùng Aptomat chống rò 30mA. Những nơi sản xuất quy mô lớn thường dùng Aptomat chống rò 100/200/500 mA.

7. Điều chú ý khi sử dụng Aptomat chống giật, Aptomat chống dòng rò

Không dùng tại chỗ ẩm thấp khi lắp aptomat chống giật cho bồn nước ấm thì cần chọn chỗ lắp ở xa nhà vệ sinh.
Phải test trước khi dùng. Test tối thiểu 1 lần mỗi tháng nhằm kiểm tra thiết bị có chạy hay không?
Khi lắp đặt aptomat chống giật thì phía trên aptomat là điện vô và phía dưới là điện áp ra tải nên nếu chạy ngược lại sẽ tắt aptomat ngay khi có dòng.

8. Những thương hiệu Aptomat chống giật và Aptomat chống dòng rò không thông dụng trên thế giới

Aptomat chống giật là thiết bị quan trọng trong các hệ thống điện nhưng vì chế tạo phức tạp mà giá cao hơn Aptomat thường tới 2-3 lần. Do đó nó không được sử dụng rộng rãi như Aptomat thường. Nhà sản xuất cũng không chế tạo nhiều loại thiết bị phức tạp hơn Aptomat thường.

Trên thế giới hiện có nhiều hãng sản xuất Aptomat chống giật (CB chống giật) dùng cho điện 1 pha và 3 pha như:

- Aptomat chống giật RCCB và Aptomat chống dòng rò RCBO và ELCB hãng Mitsubishi.

- Aptomat chống giật RCCB và Aptomat chống dòng rò RCBO và ELCB hãng LS.

- Aptomat chống giật RCCB và Aptomat chống dòng rò RCBO và ELCB hãng Schneider.